Pierwsza pisana wzmianka o Jastrzębi pochodzi z 1191 roku i dotyczy przyznania z niej dziesięciny kolegiacie sandomierskiej przez Kazimierza Sprawiedliwego. Czas powstania wsi nie jest znany. Znaleziska archeologiczne nad Radomką, która była naturalną drogą handlową i wędrówek ludzi, świadczą o dawności tutejszego osadnictwa sięgającego epoki kamiennej. Starożytność wsi podkreśla utrzymywanie się tu do XVI wieku włodarza – zamiast wójta lub sołtysa.

Nazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od zwierzostanu (jastrzębi), podobnie jak nazwy wielu okolicznych miejscowości puszczańskich (Brzóza, Jedlnia, Kozłów, Kozienice, Sokoły). Niektórzy łączą jej nazwę ze średniowiecznym rodem Jastrzębców.

Wieś należała od najdawniejszych czasów do własności królewskiej w starostwie grodowym radomskim, ekonomii kozienickiej. W XV wieku należała do parafii w Radomiu, w XVI wieku już do Jedlni, aż do utworzenia parafii w Jastrzębi. Posiadała 7 łanów uprawnych, co w przeliczeniu wynosiło około 7 włók 30-morgowych, czyli około 110 ha. Gospodarzyło na nich 12 kmieci (2 na łanach i 10 na półłankach), 3 zagrodników i 5 bartników, którzy oddawali daninę pieniężną i w naturze (drób, jaja, zboże, miód) oraz odrabiali pańszczyznę po 1 dniu z półłanka (około 8,5 ha) na folwarku w Jedlni i Kozienicach. Wieś dawała ponadto 1 bróg siana z łąki pod Goryniem. Poza uprawą roli i chowem zwierząt domowych mieszkańcy zajmowali się bartnictwem i myślistwem w otaczającej ich puszczy. W pierwszej połowie XVII wieku było tu 14 kmieci, płacących podobne daniny i odrabiających pańszczyznę, ale już zwiększoną do 2 dni w tygodniu. Mieszkali tu też smolarze (od 4 do 6), przerabiający drewno na smołę. Po wyciętym przez nich lesie ziemie obsiewano zbożem aż do ponownego zalesienia, były to tzw. niwki, po których pozostały tylko nazwy części lasu.

Jastrzębia położona w pobliżu Radomia i przy „brzóskim” trakcie handlowym łączącym Radom z Ryczywołem i przeprawami wiślanymi była miejscem postojów kupców i oddziałów wojskowych. O ile pierwsi dostarczali wsi produktów pierwszej potrzeby, drudzy byli uciążliwi. Szczególnie ucierpiała  wieś podczas „potopu” szwedzkiego w połowie XVII wieku, gdyż po nim pozostało tylko 8 zubożałych kmieci na 4 łanach. Obciążeni byli już trzydniową pańszczyzną z półłanka. Pańszczyzna ciągle wzrastała i była niezmiernie uciążliwa, stąd mieszkańcy wnosili prośby o jej zmniejszenie, uchylali się od niej lub uciekali na swobodną Ukrainę.

W końcu XVIII wieku wieś liczyła 42 domy, czyli około 250 mieszkańców. Dla porównania najbliżej położone wsie liczyły wówczas: Kozłów 36 domów, Lesiów 16, Wólka Lesiowska 5, Owadów 13, Wola Owadowska 8, Mąkosy 15 i Goryń 23. Jastrzębia prowadziła wówczas spory graniczne z okolicznymi dobrami szlacheckimi, Owadowem i Goryniem, które dzięki przychylności rządu przysporzyły jej znacznych obszarów łąk. Ważnym wydarzeniem było powstanie Tadeusza Kościuszki w 1794 roku i przemarsz jego wojsk z postojami w Kozłowie i Jedlińsku.

W XIX wieku wieś przeszła duże zmiany ustrojowe, które zaważyły na jej późniejszym rozwoju. W 1833 roku zniesiono w niej pańszczyznę zamienioną na czynsz dzierżawny, w 1847 zaś dokonano urządzenia kolonijnego wsi, wydzielając 69 osad rolnych i 25 ogrodniczych (komorniczych). Uregulowano granice wsi, wydzielono pastwisko nad Radomką oraz osady szkolną, kowalską i karczemną. Gospodarstwa przydzielono drogą losowania. Wieś została przeniesiona znad Jastrzębianki na suche i zdrowe wyższe miejsca. W 1864 roku wieś została uwłaszczona, czyli dotychczasowi dzierżawcy otrzymali ziemię na własność. Zakończyło to blisko 700-leni okres poddaństwa i pańszczyzny.

W powstaniu styczniowym 1863 roku brali jastrzębianie udział zarówno w walkach jak i w zaopatrywaniu w żywność i ubrania. W 1867 roku została założona szkoła elementarna, która wyuczyła kilka pokoleń jastrzębian. W końcu XIX wieku pojawiły się na wsi pierwsze gazety ludowe, a w ślad za nimi książki, przez to stopniowo podnosił się poziom oświecenia ogólnego i zawodowego. Z tego okresu pochodziły pierwsze próby kształcenia dzieci poza wsią, nowoczesnego zakładania sadów, wprowadzania do uprawy nowych odmian zbóż. Wtedy przestała istnieć karczma wiejska, która przez wieki spełniała różnorakie funkcje: zaopatrywała w produkty zamiejscowe, była miejscem zebrań  gromadzkich oraz uroczystości dobroczynnych i rodzinnych, ale też źródłem pijaństwa.

W wiek XX wchodziła Jastrzębia uświadomiona społecznie i politycznie. Bardziej zapisała się w rewolucji 1905-1907 roku, solidaryzując się z wystąpieniami robotniczymi. Wywieszano na wysokich drzewach czerwone sztandary, „strajkowano” wycinaniem rządowego lasu, żądano wprowadzenia języka polskiego w nauczaniu. W 1907 roku wykryto w tutejszym budynku leśnictwa tajną drukarnię PPS, która zaopatrywała Radom w ulotki i pisma socjalistyczne. Zasłynęła też z zegara astronomicznego Franciszka Karasia.

Pierwsza wojna światowa zapisała się to potyczką w październiku 1914 roku, przemarszami wojsk i znaczną liczbą pobranych rekrutów. Szczęśliwie ominęły wieś zniszczenia, poza rekwizycjami i przymusowymi robotami przy fortyfikacjach. W Polsce niepodległej powstało szereg inicjatyw, które doprowadziły do założenia kolejno: biblioteki składkowej, spółdzielni spożywców, kółka rolniczego, straży ogniowej, parafii i koła młodzieży. Rozbudowano szkołę i podzielono pastwisko wiejskie. Rozwój poszczególnych organizacji nie był równomierny, zależał od miejscowych i ogólnych warunków, charakteru przodowników i stopnia uświadomienia ich członków. Rozbudzano jednak zaciekawienie światem i potrzebą oświaty. Kilka osób ukończyło szkoły rolnicze i średnie. Czyniło to z Jastrzębi ośrodek gospodarczy i kulturalny dla okolicy. Rok 1935 przyniósł monografię wsi, napisaną przez nauczyciela Kazimierza Mroza, autora kilku opracowań z zakresu historii regionalnej.

Druga wojna światowa obeszła się ze wsią surowiej od pierwszej. Została ona wysiedlona i zamieniona na poligon. Kilku mieszkańców czynnych było w pracy podziemnej (Bataliony Chłopskie), szczególnie w kolportażu nielegalnej prasy. W czasie wojny założono spółdzielnię spożywców „Pomoc”, która zaopatrywała mieszkańców w artykuły pierwszej potrzeby po cenach urzędowych i prowadziła wymianę nabiału na artykuły przemysłowe. Po wojnie spółdzielnia ta rozwinęła się i wybudowała pomieszczenia handlowe.

(autor tekstu: Stanisław Zieliński)